Seyfettin Gürsel, Hamza Mutluay
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından her ay açıklanan tüketici enflasyonu (TÜFE) esasen temsili (ortalama) hane halkının tüketim sepetinin değer artışını yansıtmaktadır. Dolayısıyla resmi enflasyon bu temsili hane halkının maruz kaldığı enflasyondur. Oysa farklı harcama seviyelerine sahip hanelerin tüketim sepetlerinin mal ve hizmet bileşimi temsili hanenin sepetinin bileşiminden farklıdır. Bu nedenle enflasyon oranları da zaman içinde harcama seviyelerine göre az ya da çok farklılaşabilir. Bu araştırma notunda, Hanehalkı Bütçe Anketi’nin (HBA) tüketim harcamaları bilgileri kullanılarak, 2003-2021 Temmuz dönemi için tüketim harcamalarına göre haneler yüzde 10’luk dilimler şeklinde gruplandırılmış ve her bir gruba özgü birikimli enflasyon oranı hesaplanmıştır.
Birikimli enflasyon oranlarının en düşük tüketim harcamasını yapan grupta en yüksek, en yüksek tüketim harcamasını yapan grupta ise en düşük olduğu şeklindeki yaygın kanaatin doğrulanmadığı görülmektedir. Elde edilen bulguların bir kısmı oldukça beklenmedik ve şaşırtıcıdır. Temmuz 2021 itibariyle enflasyon endeksinin (2003=100) en düşük kaldığı grup ikinci en yüksek harcamaya sahip gruptur. Bu grubu, az bir farkla da olsa, en düşük harcama sevisine sahip ya da “en yoksul” grup izlemektedir. En yüksek harcamayı yapan “en zengin” grup ise düşükten yükseğe enflasyon endeksi sıralamasında beklenenin aksine birinci değil üçüncü sıradadır.
Bununla birlikte diğer grupların enflasyon endekslerinin düzeyleri yaygın kanaat ile büyük ölçüde uyumludur. Her ne kadar harcama seviyesi azaldıkça maruz kalınan enflasyon sistematik olarak artmıyor olsa da, en azından en yüksek enflasyona ikinci en düşük harcama seviyesine sahip grup maruz kalmıştır.
doc. ArastirmaNotu257
pdf. ArastirmaNotu257