Rauf Gönenç
Özet
Türk ekonomisinde yüksek verimli faaliyetler potansiyellerinin altında, düşük verimli ve zayıf insan sermayeli faaliyetler ise potansiyellerinin üstünde kaynak kullanıyorlar ve istihdam ikincilerden birincilere yeterli hızla akmıyor. Arz yapısındaki bu tıkanmayı çözmek ve aktif sosyal politikalarla yönetmek yerine üretici dokudaki statükoyu muhafaza eden politikalar, kısa vadeli sosyal ve siyasi baskıları hafifletseler de, orta ve uzun vadede verimliliği, rekabet gücünü, büyümeyi ve sosyal refahı baskılıyorlar.
İstatistik anlamda bu “kalın kuyruklu” yapı Türk ekonomisinin üç temel küresel dönüşüme: i) dijitalleşme ve yapay zekâ teknolojilerine geçişe, ii) karbondan arınmaya ve iii) jeopolitik değişiklikler sonucunda uluslararası değer zincirlerinin yeniden yapılanmasına uyum kabiliyetini zayıflatıyor. Üretici dokuyu sadece münferit işletmeler düzeyinde değil, değer zincirlerinden oluşan bir sistem olarak daha yetkin hale getirecek, yüksek potansiyelli unsurlarını ve kısımlarını bugün yapıldığı gibi fiilen sınırlamayı değil daha mücehhez kılmayı ve büyütmeyi, yetersiz verimlilikteki kısımlarını ise mevcut yapılarıyla muhafaza etmeyi değil dönüştürmeyi önceleyecek yeni ve farklı bir yapısal politika çerçevesine ihtiyaç var.
Bunun için en ileri biçimiyle Kuzey Avrupa ülkelerinde uygulanmakta olan “güvenceli esneklik” sisteminden esinlenen, üretici dokunun en dinamik işletmelerine yüksek derecede operasyonel, yatırım ve atılım esnekliği ve büyüme serbestisi sağlayan, aynı zamanda çalışanlarının sosyal güvencelerini güçlendiren ve çalışma çağındaki nüfusun beceri setini sürekli yukarı çeken bir modeli değerlendirmek gerekiyor. Bu not bu modelin işlevlerini Türkiye koşullarında yerine getirecek bir ekonomik ve sosyal politika çerçevesini kurmanın, ve bunun ilk adımı olarak sosyal paydaşların değerlendirmesine açmanın Türkiye’nin yapısal politikalarının çok önemli bir önceliği olması gerektiğini savunuyor.
pdf. WorkingPaper#025