Proje hakkında:
Projemizin amacı, Türkiye’de
– Ülkeye kaçak sokulan ve yerli kaçak tütün ürünleri
– Ülkeye kaçak sokulan ve yurtiçinde yasadışı üretilen alkollü içecekler
– Ülkeye kaçak sokulan ve yurtiçinde üretilen yasadışı akaryakıt ve
– Ülkeye kaçak sokulan ya da yurt içinde yasadışı üretilen cep telefonlarının
Talep ve arzını oluşturan çeşitli faktörlerin belirlenmesi ve anlaşılmasıdır.
Projemiz 1 Mart 2019’da başlamış ve 24 ay sürmüştür. Bu rapor ve projeye ilişkin internet sayfası https://www.illegaltradeinturkey.info, bir Philip Morris International (“PMI”) hibe girişimi olan PMI IMPACT tarafından desteklenmiştir. Betam araştırma süresince PMI’dan tamamen bağımsız olarak çalışmıştır. Burada belirtilen görüşler Betam’a ait olup PMI’nın görüşlerini yansıtmayabilir. Bu raporda ve ilişkili internet sayfasında verilen bilgiler ve görüşlerin tamamı Betam’a aittir. Ne PMI, ne PMI iştirakleri, ne de PMI adına hareket eden şahıslar, burada verilen bilgilerin herhangi bir şekilde kullanımından sorumlu tutulamaz.
Belirtilen amaçlara yönelik olarak Türkiye’nin 12 NUTS1 bölgesindeki tüketicilerle gerçekleştirilecek bir saha araştırması (anket) tasarlandı. Anketin amacı, yasadışı ürünlere olan talebin ardındaki nedenleri anlamaktı. Ayrıca, kaçak ürün tercih etmeyen tüketiciler ile tercihini kaçak ürünlerden yana kullanan tüketiciler de kıyaslandı. Saha araştırması 2 Aralık 2019 ile 11 Mart 2020 arasında gerçekleştirildi. Toplamda, 12 NUTS1 bölgesinde olmak üzere 4.924 anket görüşmesi yapıldı.
Ankete ek olarak, çalışma kapsamında konunun uzmanları ve çeşitli paydaşlarla da derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilerek yasadışı ticaretin arzının mekansal ve örgütsel yapısı da (kaçak ve sahte malların piyasaya nasıl ulaştığı, nerelerde ve nasıl satıldığı, bu yasadışı malların dağıtımı için kullanılan dağıtım ağları) aydınlatılmaya çalışıldı. İş dünyası temsilcileri, kolluk kuvveti yetkilileri, avukatlar ve perakendeciler ile yapılan derinlemesine görüşmeler sayesinde yasadışı ticaret ağlarının üretim pazarlama ve organizasyonu analiz edildi.
Derinlemesine görüşmeler 14 Kasım 2019’da başlayarak 23 Şubat 2020’de sona erdi. Toplamda 12 NUTS1 bölgesine dağılmış olan 22 ilde 228 görüşme gerçekleştirilmiş oldu.
Projede elde edilen son derece zengin verileri paylaşmak amacıyla etkileşimli bir web sayfası oluşturuldu. Bu web sayfasında paylaşılan ilk grup bilgiler, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü ve Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele (KOM) Daire Başkanlığı’nın kamuya açık raporlarından alınmıştır. Türkiye’deki 12 NUTS 1 bölgesi için bahsi geçen her bir mal türünün kaçak ve sahte miktarı görselleştirildi. İkinci gruptaki bilgiler tüketicilerle yapılan 4.924 anketten elde edilmiştir. Türkiye’nin her bir bölgesindeki yasal ve yasadışı ürünlerin tüketicilerini kıyasladığımız bu bölümde yasal/yasadışı mal tüketenler arasındaki eğitim, cinsiyet, gelir, hane büyüklüğü, yaş ve cinsiyet açısından aralarındaki farkları bir Türkiye haritası üzerinde görselleştirdik. Üçüncü grup bilgiler ise tüketiciler ve paydaşlar konunun uzmanı yetkililer ile gerçekleştirilen 228 derinlemesine görüşmeden derlenmiştir. Her bölgedeki yasadışı ticaretin arz ve talebinin şekillendiren faktörler ile yasadışı ticaret miktarına ilişkin bilgiler kullanıcı dostu bir şekilde görselleştirilerek kamuoyu ile paylaşılmıştır.
Saha araştırmasından alınan nicel bulgular ile tüketiciler, konunun uzmanları ve çeşitli paydaşlarla yapılan derinlemesine görüşmelerden alınan nitel verileri bir araya getirilerek kamu politikaları, mevzuat ve farkındalık yaratmaya yönelik bazı politika önerilerinde bulunulmuştur.