Aysun Hızıroğlu Aygün, Selin Köksal ve Gökçe Uysal
COVID-19 salgını kapsamında Mart ayının ortasında başlamış olan ve halk sağlığını korumak amacı güden sosyal mesafelendirme önlemleri, Haziran ayının başında gevşetilmiş olsa da iktisadi hayatta önemli bir durgunluğa yol açmıştır. TÜBİTAK tarafından 120K577 numarası ile fonlanan araştırma projesinde salgının haneler üzerindeki ekonomik etkisini işgücü piyasası, gelir kayıpları ve hane içi üretim açısından tespit etmek amaçlanmaktadır. Projeyle ilgili ayrıntılı bilgiye https://covid19haneanketi.com internet sitesi üzerinden ulaşılabilir.
Bu araştırma notunda salgının hane halkları üzerindeki ekonomik etkilerini ölçmeyi amaçlayan anket uygulamasının (kısaca HCOVIDA) hane gelirlerine dair ilk bulguları özetlenmektedir. Verilere göre ortalama kişisel gelir ve eşdeğer hane gelirlerinde düşüş gözlenmektedir. Gelir kayıplarının özellikle düşük ve orta gelir seviyelerinde yoğunlaştığı dikkat çekmektedir. Hanelerin bu gelir kayıpları karşısında harcamalarını kıstıkları, tanıdıklarından borç, işyerlerinden avans aldıkları dikkat çekmektedir. Bu duruma paralel olarak hanelerin neredeyse yarısı borçlarının arttığını belirtmiştir. Devlet tarafından sağlanan sosyal yardımlar arasında en yaygın olanının doğrudan gelir destekleri olduğu görülmektedir. Bununla beraber, kamu destekleri ve haneler arası dayanışma gibi mekanizmaların, gelir kayıpları karşısında yetersiz kaldığı sonucuna varılabilir. Özellikle de gıda harcamalarında zorlananların yüzde 40’a yaklaşması hanelerin güç durumda olduklarına işaret etmektedir.
HCOVIDA verileri, hanelerin finansal dayanıklılığının da zayıf olduğunu, beklenmedik harcamaları ödemekte zorlandıklarını ve gelir elde edemedikleri takdirde çok uzun süre dayanamayacaklarını göstermektedir. Salgının uzamasıyla birlikte sosyal yardımlara ihtiyaç duyan hane sayısının artması beklenir. Kısıtlı kaynakların etkin kullanımının sağlanabilmesi için salgın koşullarında en kırılgan duruma düşen hanelerin sıkı bir hedeflemeyle belirlenmesi ve desteklenmesi gerekmektedir.
doc. ArastirmaNotu254
pdf. ArastirmaNotu254