Ebru Ş. Canan-Sokullu ve Burcu Ertunç
Bu araştırma notunda araştırmaya katılan Avrupa Birliği (AB) üyesi olan ülkelerde ve Türkiye’de terör şüphelileri ile ilgili kamuoyu algısı, (I) polisin terörist saldırı yapmasından şüphelenilen bir kişiyi uzun süreli gözaltında tutmasına verilen toplumsal destek ve (II) kurum olarak polis teşkilatına duyulan güven çerçevesinde analiz edildi. Çalışmanın gerçekleşmesine olanak sağlayan veriler 2008 yılında yürütülen Avrupa Sosyal Taraması’ndan (www.europeansocialsurvey.org) elde edildi.
Yapılan analizin temel bulguları AB kamuoyu ve Türkiye kamuoyundaki tutumlar çerçevesinde özetlenebilir:
(i) AB kamuoyunda polise güven ve gözaltı yetkisi ile ilgili farklılıklar
AB’de kamuoyunda polise duyulan güven ve polisin terör şüphelisini uzun süreli gözaltında tutma yetkisi konularında büyük tutum farklılıkları olduğu gözleniyor. AB kamuoyunda polis teşkilatına yüksek güven duyan kişilerin polisin yetkisinin genişletilmesi konusunda verdikleri destek oranı ortalaması %80. Batı Avrupa ülkeleri’ne kıyasla Doğu Avrupa ülkelerinin gözaltı süresinin uzatılması konusunda verdikleri destek ortalamanın açık ara önünde kalıyor.
Polisin gözaltı yetkilerinin arttırılmasını isteyenler arasında polise duyulan yüksek güven İskandinav ve Kuzey Avrupa ülkelerinde dikkat çekicidir. Kuzey Avrupa ve İskandinav ülkelerinde polise duyulan güven ile gözaltı süresinin uzatılması tutumlarındaki tutarlılığa karşın Doğu Avrupa ve Balkan ülkelerinde ciddi tutarsızlıklar ortaya çıkıyor. Doğu Avrupa ülkelerinde polise güven düşerken gözaltı süresinin uzatılmasına destek artıyor.
(ii) Türkiye’de polise güven ve gözaltı yetkisi ile ilgili tutumlar ve ideoloji
Türkiye’de polise duyulan güven, gözaltı yetkilerinin genişletilmesine yönelik kamuoyu desteğini arttırıyor. Türk kamuoyunda polise gözaltı süresini uzatma yetkisi verilmelidir diyenler, polis teşkilatına yüksek oranda (%61) güveniyor. Oysa, terör şüphelisi olsa bile kişinin uzun süreli gözaltında tutulmasını reddedenlerin polis teşkilatına duydukları güvenin oldukça düşük (%34) olduğu gözleniyor.
Halkın siyasal ideolojilerinin gözaltı ve güven ile ilgili tutumlara etkisi incelendiğinde Türk kamuoyunda kendini sol ideolojik perspektifte tanımlayanlarla sağ’da tanımlayanlar arasında kurumlara güven unsuruna bağlı olan farklılaşmalar gözleniyor. Kişilerin siyasi ideolojik tutumları, polise duydukları güveni ve terör şüphelisinin gözaltında tutulması ile ilgili desteğini etkiliyor. Türkiye’de sağcılar solculara göre polisin gözaltı yetkilerinin arttırılmasını daha çok destekliyor. İdeolojik olarak soldan sağa gidildikçe, polise duyulan güven artıyor.
Sağcılar İçin polisin gözaltı yetkilerinin arttırılmasında ‘güven’, solculara göre daha belirleyici. Sağ ideolojide olanların soldakilere göre polise duydukları güven, terör şüphesi olduğu takdirde polisin şüpheliyi gözaltında tutma süresini uzatmasına verdikleri desteği de arttırıyor.
Araştırma notuna ulaşmak için aşağıdaki linke tıklayınız.
pdf. ArastirmaNotu083