Raziye Selim ve Suat Küçükçifçi
Türkiye’nin özgün tarihinden miras önemli yapısal sorunlarından biri bölgeler arası toplumsal ve ekonomik eşitsizliklerdir. Türkiye’nin bölgeleri arasında ortalama gelir, sanayileşme ve eğitim düzeyi, işgücüne katılım, işsizlik gibi pek çok alanda büyük çapta dengesizlikler mevcuttur. Ortalama gelir eşitsizliği tüm bu eşitsizliklerin özlü bir sonucu olarak düşünülmelidir. Bu araştırma notunda, TÜİK tarafından 2006 yılında yapılmaya başlanan Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi (GYKA) verileri kullanılarak 12 bölgede (Düzey 1) hane ortalama gelirlerinin 2005-2014 dönemindeki gelişmeleri ele alınmakta ve dönem başında gözlemlenen gelir eşitsizliğinin zaman içinde azalma eğiliminde olduğu ortaya konmaktadır.
Gelir kaynakları ayrımında yapılan incelemeler, bölgesel ücret gelirleri, gayrimenkul gelirleri ve faiz gelirlerinin birbirine yakınsadığını ve böylece bölgesel gelir dağılımı eşitsizliğinin azaldığını göstermektedir. Ücret geliri elde eden hanehalkları dokuz yıllık bu süre içinde reel gelirlerini arttırmıştır. Ücret gelirlerinde 2005 yılında ortalama ücret düzeyi düşük olan ülkenin düşük gelirli bölgelerinde, 2005-2014 döneminde ücretlerin artış hızının yüksek olması, buna karşılık hanehalkı ücret geliri ortalamaları yüksek olan bölgelerde daha yavaş bir büyüme hızının yaşanmış olması, ücret gelir kaynağında bölgeler arası yakınsama sonucunu doğurmuştur.
Bölgesel hane gelirleri ücret, müteşebbis, emekli maaşı, sosyal destekler, gayrimenkul ve faiz gibi kaynak türleri itibariyle incelendiğinde, bölgeler arası gelir eşitsizliğinin azalmasında en büyük katkıyı ücretlerin yakınsamasının sağladığı görülmektedir. Buna karşılık eşitsizlik azalışına önemli bir katkı sağlaması beklenen sosyal desteklerin olumlu katkıya rağmen yetersiz kaldığı not edilmelidir. Müteşebbis gelirlerindeki bölgesel gelişmelerin ve bölgesel düzeyde yeknesak artışlar kaydeden emeklilik gelirlerinin ise katkısı gözlemlenmemektedir. İncelenen dönemde reel kayıplar sonucu bölgeler düzeyinde birbirlerine yakınsamaları nedeniyle gayrimenkul ve faiz gelirlerinin eşitsizliğin azalmasına az da olsa bir katkı yaptıkları söylenebilir.
doc.AraştırmaNotu234
pdf.AraştırmaNotu234