Ebru Ş. Canan-Sokullu ve Burcu Ertunç
Bu araştırma notunda Türk kamuoyunun Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ittifakına karşı genel tutumu, siyasal eğilimlerin (parti tercihlerinin) bu tutumdaki etkisi ve Türk kamuoyunun NATO’ya hangi koşullarda askerî güç desteği vermeyi kabul ettiği incelenmektedir. 2004-2010 yılları arasında yürütülen Transatlantik Eğilimler Araştırmaları’na (TEA) katılan Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler ile ABD ve Türkiye’de NATO ile ilgili kamuoyu desteği ve silahlı kuvvet kullanımı söz konusu olduğunda, bir NATO müttefikini savunmanın kamuoyunda ne derece meşru kabul edildiğine dair çarpıcı sayılabilecek sonuçlar gözlenmektedir.
Yıllara ve ülkelere göre bakıldığında Türkiye’de NATO’nun ülke güvenliği için ‘gerekli’ olduğu görüşü giderek zayıflarken (2004’te yüzde 67 olan ‘gereklidir’ görüşü 2010’da yüzde 41’e düşmüştür), diğer ülke halkları arasında NATO’nun gerekliliğini en fazla sorgulayanların Türkler olduğu görülmektedir.
2004-2010 yılları arasında NATO’nun gerekli olmadığı fikrini benimseyenlerin siyasal görüşleri incelenmiş ve iç politikada hâkim olan NATO söylemleri ile ilişkilendirilmiştir. Buna göre MHP seçmenlerinin en ‘şiddetli’ NATO-karşıtı grup oldukları görülmektedir. AKP’liler NATO konusunda nispeten daha ‘ılımlı’ fakat giderek NATO’dan uzaklaşmaktadır. CHP seçmenlerinin ise önceki yıllardaki rastgele tutumlarının son yıllarda netleştiği ve MHP’lilerden sonra en yüksek ikinci NATO-karşıtı grup oldukları görülmektedir.
Araştırmanın bulgularına göre, diğer toplumlarla kıyaslandığında, petrol tedariki amacıyla askerî güç kullanımını en çok önemseyenler (yüzde 77) Türkler’dir. Öte yandan bir başka ülkede ortaya çıkan iç çatışmayı durdurmak için ulusal askeri güçlerinin kullanılmasını en çok ikinci isteyenlerin (yüzde 85) yine Türkler olduğu ortaya çıkmaktadır. Ancak konu bir başka NATO üyesi ülkeyi müdafaaya geldiğinde Türkler askerî destekte en isteksiz tutumu sergileyenlerdir (yüzde 69). Bu bulgular ışığında düşünüldüğünde kimilerine göre iç çatışmayı durdurmak amacıyla, kimilerine göre ise arka planında daha ziyade petrol rezervleri ve tedarikini hedef alan bir savaş haline dönüşen Libya konusunda Türk kamuoyunda Türkiye’nin tek başına (müttefikleri olmaksızın) müdahale etmesine büyük bir destek verilmesi beklenebilir.
Araştırma notuna ulaşmak için aşağıdaki linke tıklayınız.
pdf. ArastirmaNotu110
doc. ArastirmaNotu110